در ابتدا یک تاریخچه از این گرایش رو با هم مرور می کنیم.
در حالیکه ردپای این رشته به دهه 1940 میلادی باز میگردد، اما اصطلاح “مهندسی پزشکی-بالینی” اولین بار در سال 1969 بصورت صریح در مقاله ای بنام (Landoll and Caceres) چاپ شد.
سزار ای. کاسرس (Cesar A. Caceres)، متخصص قلب و عروق، در واقع با به کا بردن اصطلاح “مهندسی پزشکی بالینی” نه تنها به آن اعتبار بخشید بلکه به اعتبار رشتهٔ مادر یعنی”مهندسی پرشکی” نیز افزود. حدود سال ۱۹۴۸میلادی اولین گردهمایی مهندسی حرفه‌ای مدرن با تمرکز بر موضوع استفاده مهندسی در پزشکی و به منظور اتحاد علم مهندسی با پزشکی و زیست‌شناسی برگزار شد. به طور کلی تاریخچهٔ ترسیم و طراحی ابزار مهندسی پزشکی را می توان در قرن‌ها پیش جست‌وجوکرد؛ به عنوان مثال می توان به فعالیت‌های استفان هلز (Stephen Hales) در اوایل قرن هجدهم که منجر به اختراع دستگاه تهویه و کشف فشار خون شد، اشاره کرد.
تاریخ معاصر این رشته و ترتیب آن تا حدودی نا منظم و به هم ریخته است. دراوایل دهه هفتاد قرن نوزدهم، تصور می‌شد مهندسی بالینی رشته‌ای است که نیاز به تعداد بالایی افراد حرفه‌ای دارد. تخمین نیاز ایالت متحده آمریکا به مهندس بالینی حدود۵ تا۸ هزار مهندس، به عبارتی پنج تا ده مهندس برای جمعیت ۲۵۰٬۰۰۰ نفری، یا بابت هر ۲۵۰ تخت بیمارستان یک مهندس پزشکی بالینی است.
تاریخچه چگونگی روند مجوز و گواهینامه‌های این رشته نیز تا حدودی مبهم است. کمیسیون صادرکننده گواهینامه بین لمللی برای مهندسی بالینی (آی‌سی‌سی) تحت حمایت انجمن پیشرفت ابزار دقیق پزشکی (ای‌ای‌ام‌آی) در اوایل سال ۱۹۷۰ جهت ارائه مدرک رسمی برای مهندسین بالینی شکل گرفت. برنامه صدور گواهینامه‌های مشابه توسط موسسات دانشگاهی با ارائه درجه فوق لیسانس در رشته مهندسی بالینی به عنوان هیئت مدیره مهندسی بالینی آمریکا (آی‌بی‌سی‌ای) تشکیل شد. در سال ۱۹۷۹آی‌بی‌سی‌ای به صورت توافقی منحل شد و دارندگان مدرک تحت این برنامه در برنامهٔ آی‌سی‌سی پذیرفته می‌شدند. تا سال ۱۹۹۸، تنها ۳۵۰ مهندس بالینی گواهینامه دریافت کردند. سرانجام، در سال ۱۹۹۹ پس از مشورت‌های طولانی و بررسی وتجزیه‌وتحلیل آمار نظرسنجی سال ۱۹۹۸ نشان داد که بازاری برای برنامهٔ صدور این گواهینامه وجود ندارد بنابراین مؤسسهٔ آی‌سی‌سی تعلیق شد واز ژوئیه ۱۹۹۹ هیچ درخواست پذیرشی را قبول نکرد.
برنامه اهدای گواهینامه مهندسی بالینی(Clinical Engineering Certification)(CCE)کنونی از سال ۲۰۰۲میلادی تحت حمایت کالج مهندسی پزشکی ایالت متحده‌آمریکا (ای‌سی‌سی‌ایی) است و ای‌سی‌سی‌ایی تحت نظر بنیاد فناوری بهداشت و درمان می‌باشد. سال ۲۰۰۴میلادی، در حقیقت اولین سالی بود که روند اهدای مدرک رسمی در جریان بود وبه ۱۱۲نفر، گواهینامه بر اساس صدور گواهینامه کنگره قبلی (آی‌سی‌سی) اعطا شد و برای سه نفر گواهینامه‌های جدید صادر شد. در زمان انتشار گزارش سالانه ۲۰۰۷–۲۰۰۶(AHTF)(ژوئن ۳۰سال۲۰۰۷)در مجموع ۱۴۷نفر در صفوف مهندسان دارای گواهینامه مهندسی پزشکی بالینی تحت نظر بنیاد فناوری بهداشت و درمان (اچ‌تی‌اف) هستند.
در ۲۸و۲۹ آوریل سال ۲۰۱۱ گروهی سی نفره از افراد تأثیرگذار در پزشکی گردهمایی در آرلینگتون، ویرجینیا، به منظور بررسی آینده رشته‌های مهندسی پزشکی/بالینی و تعمیر و نگهداری تجهیزات پزشکی و انتخاب نام مناسب برای این حرفه تشگیل دادند. هزینهٔ این گردهمایی بو وسیلهٔ انجمن پیشرفت ابزار دقیق پزشکی (Association for the Advancement of Medical Instrumentation) (AAMI)پرداخت شد. مؤسسه ای‌ای‌ام‌آیدر این گردهمایی از جمله شرکت کنندگان بود ولی دخالت سلطه جویانه در روند کارها نداشت. پس از دو روز خسته‌کننده سرانجام با در نظرگرفتن همه عوامل بهترین عنوان انتخاب شد- “مدیریت تکنولوژی بهداشت و درمان”-. با توجه به این که رشته‌های باقی مانده مهندسی پزشکی بالینی و مهندسی فناوری بالینی و تعدادی رشته دیگر بودند بحثی در حیطه این که در انتها باید اسمی به عنوان پشتیبان، خدمات یا مدیریت وجود داشته باشد؛ همهٔ افراد حاضر در جلسه از عنوان “مدیریت تکنولوژی بهداشت و درمان”پشتیبانی کردند.
انتخاب نام جدید موجب درک بهتر مردم و کارکنان بخش بهداشتی ودرمانی از این شاخه تحصیلی، همچنین این عنوان بر خلاف نام “مهندسی” که چه از نظر مدیریتی و چه از نظر آموزشی به نوعی محدود کننده بود، واژه مدیریت اجازهٔ گسترش رشته در آینده را فراهم می‌کند. به این معنی که کالج هرگز رشته مرتبط را “مهندسی” نخواهد نامید و به این ترتیب نام “بالینی”، قابل فهم شد با وجود اصطلاحات “پشتیبانی” و “خدمات” این حرفه را از شکل حاشیه‌ای و منفعل به نقش مدیریتی و دامنه کاری را از محدوده داخل بیمارستان به فضای خارج بیمارستان تغییر داد.
تعریف مهندسی پزشکی بالینی
مهندسی بالینی در ای‌سی‌سی‌ایی به عنوان “حرفه‌ای که با استفاده از مهارت‌های مهندسی و مدیریتی خود در زمینه بهداشت و درمان برای پشتیبانی و پیشرفت مراقبت از بیمار فعالیت می‌کند. این تعریف برای اولین بار توسط هیئت مدیرهای‌سی‌سی‌ایی در تاریخ ۱۳می۱۹۹۱ به تصویب رسید. مهندسی بالینی از طرف جامعه مهندسی پزشکی(BMES)-سازمان حرفه‌ای مهم برای مهندسی پزشکی-به عنوان یک شعبه در داخل مهندسی پزشکی به رسمیت شناخته شده است.
حداقل دو موضوع در تعریف ای‌سی‌سی‌ایی موجب سردرگمی می‌شوند. اول این که در گستره تعریف “مهندسی بالینی” به آسانی مشهود نیست بلکه تنها زیر مجموعه‌ای “مهندسی پزشکی” مشخص است. در بسیاری از مواقع این در عبارت به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند. بعضی بیمارستان‌ها بخش مربوطه را “مهندسی بالینی” می‌نامند در حالی که سایر بیماستان‌ها از آن با عنوان بخش “مهندسی پزشکی” یاد می‌کنند.
در واقع همان‌طور که در بالا اشاره شد تکنسین‌های این رشته با صرف نظر از بخشی که در آن فعالیت می‌کنند به طور کلی “تکنسین تجهیزات پزشکی” نامیده می‌شوند. با این حال، واژه “مهندس پزشکی” مفهوم جامع تری دارد و در بردارنده دیگر جوانب از جمله مهندسین طراح لوازم پزشکی برای تولیدکنندگان، تحقیق و توسعه اصلی یا امور دانشگاهی (از آنجایی که به طور کلی کار مهندس پزشکی بالینی در بیمارستان حل مسائل از نزدیک است و به تجهیزات حاضر بر محیط برای مراقبت از بیمار دسترسی دارد) مهندسین بالینی در برخی از کشورها مانند هند در حال آموزش برای نوآوری و یافتن راه حل تکنولوژیکی برای نیازهای بالینی اند.
یادتون نره این مطلب رو: مهندسی پزشکی چیست؟؟؟
چارت درسی برای ورودی های 95 به بعد
* تعداد کل واحدها : 144 واحد
* دروس عمومی : 22 واحد
* دروس پایه : 29 واحد
* دروس اصلی : 56 واحد
* دروس تخصصی : 25 واحد
* دروس اختیاری : 8 واحد
دروس عمومی رشته مهندسی پزشکی (در کلیه گرایش ها یکسان است)
نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
دو درس ازدروس مبانی نظری اسلام | 4 | ادبیات فارسی | 3 |
یک درس از دروس اخلاق اسلامی | 2 | زبان عمومی | 3 |
یک درس از دروس انقلاب اسلامی | 2 | تربیت بدنی 1 | 1 |
یک درس ازدروس تاریخ وتمدن اسلامی | 2 | تربیت بدنی 2 | 1 |
یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی | 2 | جمعیت و تنظیم خانواده | 2 |
دروس پایه رشته مهندسی پزشکی (در کلیه گرایش ها یکسان است)
نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
ریاضی عمومی 1 | 3 | ریاضی عمومی 2 | 3 |
معادلات دیفرانسیل | 3 | فیزیک عمومی 2 | 3 |
فناوری اطلاعات | 2 | آمار و احتمالات | 2 |
برنامه نویسی کامپیوتری | 3 | شیمی عمومی و آز | 4 |
محاسبات عددی | 2 |
|
|
دروس اصلی گرایش بالینی
|
نام درس |
تعداد واحد |
نام درس |
تعداد واحد |
|
ریاضیات مهندسی
|
3 |
مدار الکتریکی 1
|
3 |
|
آناتومی
|
2 |
فیزیولوژی و آز
|
4 |
|
فیزیک پزشکی
|
3 |
مقدمه ای بر مهندسی پزشکی
|
3 |
|
استاتیک و مقاومت مصالح در مهندسی پزشکی
|
3 |
بیوشیمی
|
3 |
|
بیوفیزیک
|
2 |
فناوری اطلاعات پزشکی 1
|
2 |
|
حفاظت و ایمنی و استانداردهای عمومی بیمارستانی
|
3 |
اصول سیستم های تصویرنگاری پزشکی
|
3 |
|
تجهیزات عمومی بیمارستانی و کلینیک های پزشکی
|
4 |
اصول و افزارهای توانبخشی
|
3 |
|
مدیریت و کارآفرینی در مهندسی پزشکی
|
2 |
روش تحقیق در مهندسی پزشکی
|
2 |
|
زبان تخصصی مهندسی پزشکی
|
2 |
کارورزی
|
1 |
|
پروژه
|
3 |
جمع
|
49 |
دروس تخصصی رشته مهندسی پزشکی گرایش بالینی
نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
مبانی برق الکترونیک و دیجیتال
| 4 | تجزیه و تحلیل سیستم ها
| 3 |
مقدمه ای بر هوش محاسباتی و زیستی
| 3 | فناوری اطلاعات پزشکی 2
| 3 |
سیستم های مدیریت تعمیر و نگهداری
| 3 | فرآیند های سیستم های اطلاعات بیمارستانی
| 3 |
روش های آموزش کاربر
| 2
| پزشکی از راه دور
| 3 |
آزمایشگاه بالینی 1
| 2 | جمع | 25
|
⚠️ لازم به ذکره که گرایش بالینی در ایران در وزارت علوم فقط در مقطع کارشناسی می باشد و در مقاطع بالاتر دانشجویان می توانند گرایش های دیگر را انتخاب کنند.